(شرکت خاک آزما کاوش) آغاز تاریخچه سد سازی به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در بینالنهرین و خاورمیانه بازمیگردد.
در این دوران، به منظور کنترل سطح آب های رودهای معروف دجله و فرات از سد استفاده میشد. «سد جاوا» (Jawa Dam) در کشور اردن را میتوان به عنوان نخستین سد ساخته دست بشر در نظر گرفت.
این سد وزنی، با استفاده از دیوار سنگی به ارتفاع ۹ متر و ضخامت ۱ متر در طول ۵۰ متر ساخته شده است.
در ادامه مقاله به مبحث سد سازی میپردازیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوتکنیک ، مطالعات مکانیک خاک ، آزمایشات اسفالت ،آزمایشگاه محلی ، مطالعات راهسازی ، آزمایشات spt ، آزمایشات قیر، حفاری، پایدار سازی گود ، نیلینگ ، بهسازی خاک ، طراحی گود با شرکت خاک آزما کاوش تماس بگیرید.
انواع تونل – خاک آزما – ژئوتکنیک – بتن،آسفالت،قیر – آزمایش برش مستقیم – دانه بندی – نمونه برداری – کیسون – آزمایش سه محوری – قیمت ژئوگرید –
سد چیست؟
«سد» یا (Dam) یا بند، سازهای است که با هدف توقف، تغییر یا انحراف جریان آبهای سطحی و زیرزمینی برای انواع مصارف کشاورزی، خانگی، صنعتی، تولید برق، پرورش آبزیان و ترابری مورد استفاده قرار میگیرد. سد، برای کاربریهای دیگری مثل جمعآوری باطله یا گرفتن رسوب آب نیز ساخته میشود. با این وجود، سدهای آبی یا هیدرولیکی، متداولترین نوع سدها می باشد.
اصطلاحات و اجزای سد کدام هستند؟
سدها دارای انوع متفاوتی هستند. با این وجود، بسیاری از اجزای سدهای متفاوت مشابه یکدیگر است. که در ادامه، به معرفی اجزای سدها میپردازیم.
تکیه گاه چیست؟
«تکیهگاه» یا (Abutment)، به بخشی از دیوارهای کناری دره (طبیعی یا مصنوعی) اطلاق میشود که بدنه سدها بر روی آن قرار میگیرند. اگر تکیهگاههای طبیعی از مقاومت های کافی و ویژگیهای مناسب برای نگهداری سدها برخوردار نباشند، با ساخت انواع دیوارههای بتنی یا تزریق بتن به درون ناپیوستگیها، تکیهگاه مصنوعی نیز ساخته میشود.
وضعیت تکیهگاه، یکی از مهمترین و اصلی ترین معیارهای انتخاب نوع سدها می باشد. اصطلاح تکیهگاه در مورد دیواره بین سرریز یا دریچه تخلیه و سدها نیز مورد استفاده طراحان قرار میگیرد.
بالا دست کجاست؟
به سمتی که آب در آن ذخیره می گردد و در خلاف جهت جریان آب قرار دارد، «بالا دست» یا (Upstream) میگویند.
پایین دست کجاست؟
قسمتی که آب بالادست به سمت آن جریان مییابد با عنوان «پایین دست» یا (Downstream) شناخته میشود.
مخزن چیست؟
مخزن، حجمی از آب می باشد که در پشت سدها جمعآوری میشود. ظرفیت مخزن تابعی از ارتفاع است. این ظرفیت، تاثیر بسیار زیادی بر روی کاربری سدها دارد. هرچه آب ذخیره شده در مخازن بیشتر باشد، قدرت آن در تامین آب کشاورزی، آشامیدنی و تولید برق نیز بیشتر خواهد بود. حداکثر حجم مخزن، حجمی است که بعد از آن، آب از بالای تاج سد نیز عبور میکند.
تاج چیست؟
«تاج» یا (Crest یا Crown)، به بالاترین بخش سد گفته میشود. این بخش برای عبور از آب طراحی نشده است. با این وجود، در حالتی که امکان عبور آب از روی بالاترین بخش سدها را فراهم شده باشد، آن ناحیه به عنوان سرریز نیز در نظر گرفته میشود (سدهای سرریز).
سراب یا تراز آب چیست؟
به ارتفاع سطح آب مخزن بالادست، تراز آب سد نیز گفته میشود. تراز آب سدها به دبی ورودی از رود، بارشهای فصلی، دمای هوا (تبخیر) و حجم سیلابها بستگی دارد. کنترل و تنظیم تراز توسط سرریز نیز انجام میگیرد.
ارتفاع آزاد چیست؟
«ارتفاع آزاد» یا (Freeboard)، فاصله عمودی میان تراز آب مخزن بالادست و تاج سد است. که به منظور جلوگیری از سرریز شدن آب از روی تاج، در نظر گرفتن عدم قطعیتهای احتمالی در محاسبه ارتفاع موجهای و اطمینان از عملکرد صحیح سد، طول آزاد در طراحی در نظر گرفته میگردد.
جانپناه چیست؟
در قسمت بالای تاج، مسیری وجود دارد که کنارههای آن توسط دیوار محافظت میشوند. این دیوارها، با عنوان «دیوار جانپناه» یا (Parapet Wall) شناخته میشوند.
محور چیست؟
به خط فرضی گذرنده از مرکز مقطع افقی سد، نیز محور سد میگویند.
فونداسیون چیست؟
به مواد طبیعی یا مصنوعی زیر سد (پایین پاشنه و پنجه)، فونداسیون یا پی نیز گفته میشود. فونداسیون، یکی از عوامل مهم و حیاتی در انتخاب نوع سدها است.
هدف از احداث سد چیست؟
سد، سازهای است که برای مقاصد متعددی از جمله مهم ترین آن تامین برق، تامین آب کشاورزی، تامین آب آشامیدنی، جلوگیری از سیل، احیای زمین، انحراف مسیر آب و ترابری مورد استفاده قرار میگیرد.
نیروگاه برق-آبی چیست؟
به نیرویی که از حرکت آب به دست میآید، انرژی آبی یا هیدرولیک اطلاق میشود. نیروگاه برق-آبی، نیروگاهی است که با استفاده از قوانین مکانیکی، انرژی هیدرولیک را به برق تبدیل میکند.
یکی از کاربردهای اصلی سد و مهم، استفاده از آن به عنوان نیروگاه برق-آبی است.انرژی الکتریکی حاصل از حرکت آب یا اصطلاحا «هیدروالکتریسیته» یا (Hydroelectricity)، از اصلیترین و مهم ترین منابع تولید برق در جهان به شمار میرود.
بسیاری از کشورها از رود یا رودخانههایی با جریان کاملا مناسب بهره میبرند. ذخیره این جریان ها با استفاده از سدها میتواند امکان تولید انرژی پاک را نیز فراهم کند.
تامین آب کشاورزی بواسطه سد چگونه انجام میشود؟
کنترل و ذخیره آب در سدها، اکثر به منظور تامین منابع مورد نیاز برای آبیاری و کشاوزی انجام میگردد. در اغلب کشورها، سدها به منظور انحراف جریان آب به کانالها یا خطوط لوله برای آبیاری زمینهای کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرند.
طبق تحقیقات انجام شده ، بیشتر از ۵۰ درصد از ذخایر آبی سدها در جهان، به مصارف کشاورزی اختصاص مییابد. در کشور ما نیز همین شرایط نیز حاکم است. البته در بعضی از موارد، آب سدها برای مصارفی نظیر توسعه مجتمعهای شیلاتی نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
تامین آب آشامیدنی توسط سد چگونه انجام میشود؟
منبع آب های آشامیدنی بسیاری از مناطق شهری در جهان، آب ذخیره شده در سدها یا سرریزها می باشد. این ذخایر پس از انتقال به تصفیهخانه، طی فرآیند های شیرینسازی به آب های آشامیدنی تبدیل میشوند.
ظرفیت مخازن سدهای ایران تا سال ۱۳۹۵، حدود ۴۹٫۶ میلیارد مکعب بوده است. در شهرهای بزرگ ایران، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد آب های آشامیدنی از طریق ذخایر سدها تامین میگردد. البته در مجموع، میزان ذخایر مورد استفاده برای آب های آشامیدنی نسبت به میزان ذخایر مورد استفاده برای آبیاری محصولات کشاورزی بسیار کم می باشد.
خدمات شرکت خاک آزما کاوش مانند: مطالعات ژئوتکنیک ، مطالعات مکانیک خاک ، آزمایشات اسفالت ، آزمایشگاه محلی ، مطالعات راهسازی ، آزمایشات spt ، آزمایشات قیر، حفاری، پایدار سازی گود ، نیلینگ ، بهسازی خاک ، طراحی گود – خاک آزما
انواع تونل – خاک آزما – ژئوتکنیک – بتن،آسفالت،قیر – آزمایش برش مستقیم – دانه بندی – نمونه برداری – کیسون – آزمایش سه محوری – قیمت ژئوگرید –
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع خدمات مانند: مطالعات ژئوتکنیک ، مطالعات مکانیک خاک ، آزمایشات اسفالت ،آزمایشگاه محلی ، مطالعات راهسازی ، آزمایشات spt ، آزمایشات قیر، حفاری، پایدار سازی گود ، نیلینگ ، بهسازی خاک ، طراحی گود با شرکت خاک آزما کاوش تماس بگیرید.
انواع تونل – خاک آزما – ژئوتکنیک – بتن،آسفالت،قیر – آزمایش برش مستقیم – دانه بندی – نمونه برداری – کیسون – آزمایش سه محوری – قیمت ژئوگرید –
مطالعات ژئوتکنیک ، مطالعات مکانیک خاک ، آزمایشات اسفالت ،آزمایشگاه محلی ، مطالعات راهسازی ، آزمایشات spt ، آزمایشات قیر، حفاری، پایدار سازی گود ، نیلینگ ، بهسازی خاک ، طراحی گود – مطالعات ژئوتکنیک ، مطالعات مکانیک خاک ، آزمایشات اسفالت ،آزمایشگاه محلی ، مطالعات راهسازی ، آزمایشات spt ، آزمایشات قیر، حفاری، پایدار سازی گود ، نیلینگ ، بهسازی خاک ، طراحی گود – آزمایشگاه محلی- خاک آزما
درباره ی:سد سازی
